Włamywacze pozostawiają po sobie wiele śladów. Odciski palców, uszkodzone okna i drzwi, bałagan w domu, ale przede wszystkim ślad w psychice swoich ofiar. Najbezpieczniejsze miejsce na świecie – rodzinny dom, staje się miejscem, do którego wtargnął przestępca; chodził po pokoju dziecka, dotykał prywatnych rzeczy domowników i… pozostawił trwały ślad w ich świadomości.
SKALA PRZESTĘPSTW
Przestępczość kradzieży z włamaniem od lat pozostaje poważną chorobą społeczną, która ma negatywny wpływ na setki tysięcy osób w całej Polsce. Tylko w 2018 roku włamywacze dokonali 69 058 włamań[i] (to wzrost o 5,4% w stosunku do roku poprzedniego). Co oznacza, że średnio każdego dnia dochodzi w Polsce do 189 włamań, aż 8 w każdej godzinie!
WŁAMANIE OCZAMI OFIARY
(…) to jest najgorsze, ten strach, że ktoś tu był, ta świadomość, co widział…, co zabrał…uhh aż mam ciarki… (Agata)
Kradzież z włamaniem to jedno z 7 przestępstw uznawanych za najbardziej szkodliwe społecznie. Skala zjawiska plasuje je w czołówce przestępstw w Polsce. Straty spowodowane przez złodziei można liczyć w setkach milionów złotych każdego roku. Tylko w 2018 roku w aglomeracji warszawskiej, straty szacowane były na ponad 34 mln złotych.[ii] Jednak skutki działania złodziei nie obejmują tylko utraty w wymiarze materialnym, ale przede wszystkim straty emocjonalne, których nie da się wycenić. Jak wycenić stratę rodzinnego albumu ze zdjęciami; zegarka, którego otrzymało się na pierwszą komunię; czy zachowaną pierwszą laurkę na Dzień Matki? Jak wycenić trwałą utratę poczucia bezpieczeństwa całej rodziny? Jak podkreśla ppor. Magdalena Pusz, psycholog penitencjarny ze Służby Więziennej: Stres wywołany przez włamanie przypomina zespół stresu pourazowego, którego objawami są: napięcie lękowe, uczucie wyczerpania, poczucie bezradności, smutek, przerażenie, stany lękowe i obniżenie poczucia własnej wartości.
SKUTKI PSYCHOLOGICZNE
(…) W pierwszej chwili poczułem wściekłość i bezradność. Jak to? Ktoś obcy był w moim domu? Dotykał naszych rzeczy? Być może oglądał zdjęcia mojej córki? (Piotr)
Do pierwszych emocji, które pojawiają się zaraz po włamaniu należą strach (73%), przygnębienie (70%), poczucie osamotnienia (40%) i długotrwały niepokój.
Brytyjskie badania[iii] wskazują, że 30% ofiar włamania zgłasza uczucie gniewu i irytacji, którym towarzyszą objawy ostrego niepokoju obejmujący napady paniki, drżenia rąk, silnego szoku, odrętwienia i niekontrolowanego płaczu. Silne emocje towarzyszą ofiarom jeszcze długo po włamaniu – 65% ofiar zgłosiło, że zdarzenie miało niepożądane skutki w ich życiu od czterech do trzydziestu tygodni po wystąpieniu przestępstwa.
Najczęściej towarzyszące emocje to uczucie niepokoju lub niepewności i tendencja do wracania myślami do włamania. Nawet po kilku miesiącach co czwarta ofiara stwierdza, że nadal jest przerażona i przestraszona wchodząc na teren posesji lub niektórych pomieszczeń i boi się być sama w domu po zmroku. Dla ponad połowy ofiar stres jest tak silny, że zmienia lub myśli o zmianie miejsca zamieszkania.
Włamanie ma również znaczący wpływ emocjonalny na młodszych członków rodziny. Badania Victim Support wykazały, że połowa dzieci, do których domu się włamano, miało problemy ze snem. Około 40% rodziców dzieci, które były świadkiem włamania, zgłosiło, że ich dziecko potrzebuje emocjonalnego i psychologicznego wsparcia, aby poradzić sobie z następstwami włamania. Co więcej, blisko połowa tych osób, już w wieku dorosłym, nadal odczuwa niepokój związany z przebywaniem w domu.
Włamanie może mieć negatywny wpływ na samopoczucie i poczucie własnej wartości ofiary; porównanie ofiar włamania i osób nie będących ofiarami wykazało, że ofiary odnotowały znacznie niższe samopoczucie niż osoby nie będące ofiarami, od pięciu do siedmiu tygodni po przestępstwie. Nawet rok po włamaniu 41% osób nadal wskazywało wysoki poziom objawów stresu pourazowego.
JAK WRÓCIĆ DO SIEBIE PO WŁAMANIU?
Osoby, które padły ofiarą włamania tracą poczucie bezpieczeństwa. Często mówią o traumie, o gwałcie na ich prywatności. Silne emocje dodatkowo potęguje lęk przed ponownym włamaniem, Aby wrócić do siebie po włamaniu, niezbędne jest wsparcie bliskich i przekonanie, że nie warto utrzymywać się w roli ofiary zbyt długo. Lepiej skoncentrować swoje wysiłki na zabezpieczeniu domu i współpracy z policją w odnalezieniu sprawcy. To złodzieje powinni się bać, nie my! – podkreśla Magdalena Pusz.
Jeśli po powrocie do domu zauważymy uszkodzone okno lub drzwi, bałagan w mieszkaniu lub inną niepokojącą rzecz, należy niezwłocznie zawiadomić policję, dzwoniąc pod numer alarmowy 112. Trzeba pamiętać, aby nie zacierać śladów, nie dotykać przedmiotów – najlepiej zaczekać w jednym miejscu, do czasu przybycia na miejsce policji. – informuje kom. Sylwester Marczak, rzecznik prasowy Komendy Stołecznej Policji.
Dla skuteczności śledztwa ważna jest ścisła współpraca z policją, polegająca na przekazaniu niezbędnych informacji o skradzionym mieniu oraz okolicznościach zdarzenia. Jeśli grupa techników policyjnych, zabezpieczająca ślady poprosi nas o materiał porównawczy do badań w postaci śladów daktyloskopijnych, próbek biologicznych itp., warto wyrazić na to zgodę.
Pobieranie śladów do eliminacji jest bezbolesne i nie powoduje zarejestrowania w policyjnych bazach danych, a w znaczący sposób ułatwia i przyspiesza postępowanie wyjaśniające. – podkreśla Sylwester Marczak.
Aby umożliwić odnalezienie mienia, warto wcześniej sporządzić i na bieżąco aktualizować listę cennych przedmiotów, w której umieścimy zdjęcia, numery seryjne czy cechy charakterystyczne danego przedmiotu. To ważne, zwłaszcza chwilę po włamaniu, gdy silne emocje uniemożliwiają nam przekazanie ekipie dochodzeniowej prostego opisu skradzionej rzeczy. – dodaje Sylwester Marczak.
Gdy mamy ubezpieczony dom lub mieszkanie, trzeba pamiętać o zgłoszeniu szkody do ubezpieczyciela. Można to zrobić telefonicznie lub za pośrednictwem strony internetowej towarzystwa ubezpieczeniowego. – wspomina Karol Klos, inicjator Programu Dom Bezpieczny.
Nie musimy czekać na likwidatora szkody, aby wymienić uszkodzone drzwi, czy okno. Ale zanim je wymienimy, zróbmy dokładne zdjęcia – pomoże to w oszacowaniu łącznej wartości szkody. Pamiętajmy, że do włamań dochodzi najczęściej przez okno lub drzwi, dlatego przy ich wymianie, warto rozważyć montaż bezpiecznych produktów stolarki okienno-drzwiowej, czyli takich, które posiadają klasę odporności na włamanie minimum RC2.To ważne, ponieważ tylko odpowiednie zabezpieczenie mechaniczne okien i drzwi, w połączeniu z systemem alarmowym czy wizyjnym pozwolą nam zachować bezpieczeństwo domu. Zawsze lepiej zapobiegać niż mierzyć się z materialnymi i psychologicznymi skutkami włamania! – podkreśla Karol Klos.
Wszelkie informacje jak postępować po włamaniu są zawarte w ulotce informacyjnej pt.: Włamanie… i co dalej?, powstałej ze współpracy programu Dom Bezpieczny, Komendy Stołecznej Policji oraz Służby Więziennej. Pobierz ulotkę.
[i] Dane Komendy Głównej Policji
[ii] Dane Komendy Stołecznej Policji w Warszawie
[iii] Understanding victims of crime, Victim Support, 2017