W przypadku paniki
Gdy w budynku pełnym ludzi coś się wydarzy, wybuch paniki jest pewny. Wtedy szybka i bezpieczna ewakuacja chroni zdrowie i życie osób przebywających w budynku. Zewnętrzne wyjścia ewakuacyjne muszą mieć drzwi, ale niezamknięty otwór w ścianie zapraszałby złodziei. Z drugiej strony skrzydła trzeba otworzyć sprawnie i szybko. Jeśli to nie będzie możliwe, napierający tłum spowoduje nawet poważne obrażenia tych osób, które miały nieszczęście znaleźć się w pierwszym rzędzie uciekających.
Czego więc nie powinno się zobaczyć w drzwiach na drogach ewakuacyjnych? Przede wszystkim – w kierunku na zewnątrz – klamek ani gałek, które należy przekręcić, aby wyjść. Także zamków otwieranych kluczem lub w inny sposób, wymagający dłuższych manipulacji. Jakie zatem ma być wyposażenie wspomnianej stolarki?
Niezbędne
Spośród okuć, które powinny nas zainteresować w tym kontekście należy wymienić np. zawiasy. Przy tym większość jest przeznaczona do drzwi ze skrzydłami o wadze ponad 200 kg, ale są też takie, których producenci deklarują nośność ponad 300 kg. Oczywiście, zawiasy muszą być wybrane pod kątem rodzaju drzwi. Ogólnie jednak są takie same, jak w przypadku zwykłej stolarki. Umożliwiają zatem w większości otwarcie drzwi rozwieranych czy wahadłowych.
Przy tym okucia te nie muszą spełniać jakichś szczególnie skomplikowanych wymagań. Większą uwagę należy natomiast zwrócić na dobór zamków i tych elementów, które służą do tego, by otworzyć wyjście podczas ewakuacji. Zamki do drzwi na drogach ewakuacyjnych – jeśli chodzi o funkcje – są oferowane w kilku grupach, sygnowanych oznaczeniem literowym od B do E. B to tzw. grupa przełączeniowa, umożliwiająca ruch w dwóch kierunkach. C, czyli wymuszone zamknięcie, również nie ogranicza takiego przechodzenia, ale „pod prąd” można iść tylko wtedy, gdy w zamku znajduje się klucz. Litera D oznacza funkcję ratunkową; a zamek pozostaje odblokowany po otwarciu drzwi w kierunku ewakuacji. Również klamka od strony zewnętrznej nie utrudnia powrotu, a można ją zamknąć jedynie kluczem. Ostatnia funkcja – E – to możliwość wejścia do środka wyłącznie po otworzeniu zamka kluczem.
Dla tłumu…
Na drogach ewakuacyjnych skrzydła drzwiowe są wyposażane w dźwignie antypaniczne. Są to ruchome pochwyty, mające prawie całą szerokość skrzydła. W celu otwarcia drzwi trzeba nacisnąć drążek, a w innych wersjach płytkę naciskową. Drążek jest umocowany w dwóch wspornikach. Ten, który znajduje się po stronie przeciwnej do zawiasów, jest wyposażony w mechanizm zapadkowy, pozwalający na zaryglowanie skrzydła. Znajdujący się w nim język w przypadku zamknięcia przejścia blokuje się w zaczepie zamontowanym w ościeżnicy. Punkt ryglowania może być jeden, ale też mogą być dwa lub trzy. Liczba zależy m.in. od wielkości skrzydła i stopnia zabezpieczenia przed nieuprawnym wtargnięciem do obiektu. W najprostszej wersji skrzydło jest ryglowane tylko w ościeżnicy, na wysokości dźwigni antypanicznej. W wariantach rozbudowanych również w podłodze lub nadprożu, ale też we wszystkich wymienionych miejscach.
Dźwignie i drążki muszą umożliwić skorzystanie z wyjścia nie tylko osobom zdrowym, ale też dzieciom i niepełnosprawnym na wózkach. Dlatego należy je montować nie wyżej niż metr nad poziomem posadzki. Wówczas łatwo jest do nich sięgnąć. W przypadku wspomnianych okuć najistotniejsze jest ich sprawne działanie. Nie znaczy to jednak, że mogą one wyglądać byle jak. Zatem wykonuje się je ze stali nierdzewnej polerowanej lub szczotkowanej. Także z aluminium, które może być anodowane bądź powlekane lakierem proszkowym. Przy tym najczęściej stosowanymi kolorami są czerwony i czarny.
…i upoważnionych
Dźwignie umożliwiają szybkie opuszczenie budynku. Jednak drzwi na drogach ewakuacyjnych na co dzień muszą pełnić standardową funkcję: pozwolić wejść osobom uprawionym. Zatem – patrząc od strony wejścia do budynku – do otwarcia skrzydeł służą klamki, które mogą być uniwersalne, ale też prawe bądź lewe. Najczęściej są wpuszczane w skrzydło. Korpusy i mechanizm zamków są wykonywane ze stali ocynkowanej lub nierdzewnej. Jeśli ma być możliwość trwałego zamykania tego okucia, wówczas są to przede wszystkim wersje z kluczem i zamkiem bębenkowym, który może być wyposażony w wymienną wkładkę cylindryczną.
Także tutaj, jak w przypadku dźwigni i drążków antypanicznych, po stronie skrzydła czynnego jest zapadka, zaś po przeciwnej – w skrzydle biernym lub ościeżnicy – kaseta przeciwzamka z gniazdem na zapadkę. Drzwi jednak większość czasu powinny być otwarte, jako że znajdują się na drodze ewakuacyjnej. Zamyka się je na klucz, tylko gdy zaistnieje taka potrzeba.
Pod prądem
W drzwiach na drogach ewakuacyjnych montowane są nie tylko zamki mechaniczne. Duża jest oferta zasilanych prądem o niskim napięciu (24 V). Wśród nich są elektrozamki, elektrorygle, jak też zamki elektromotoryczne. Te ostatnie mogą mieć funkcją antypaniczną. Oznacza to, że od wewnątrz drzwi łatwo jest otworzyć przez naciśnięcie klamki lub drążka naciskowego (dźwigni antypanicznej). Od zewnątrz natomiast wejść do budynku mogą jedynie osoby upoważnione. Tego rodzaju okucia blokują się samoczynnie po otrzymaniu impulsu elektrycznego. Automatyczny zapadkorygiel eliminuje konieczność ręcznego zamykania drzwi – skrzydło zatrzaskuje się i po ustaniu impulsu elektrycznego nie można go otworzyć. Taka jest zasada działania, jeśli chodzi o ruch do wnętrza budynku. Natomiast w kierunku ewakuacji elektrorygiel odblokowuje się pod naporem np. osób chcących wydostać się z obiektu. Uzupełnieniem tego rodzaju okuć antypanicznych często są systemy sterowania. Włącza się w nie zarówno elektrozamki, jak też elektrorygle.
***
W drzwiach na drogach ewakuacyjnych montuje się – jak zauważyliśmy – okucia umożliwiające bardzo szybkie i łatwe otwarcie skrzydła lub skrzydeł. Warto dodać, że zamki mogą mieć podwyższoną odporność na włamanie oraz zabezpieczenie przed nieuprawnionym otwarciem. Większość okuć antypanicznych jest wykonywana także w wersjach do drzwi przeciwpożarowych. O normach związanych z oknami i drzwiami przeciwpożarowymi dowiesz się więcej z naszego artykułu.